مکرمه قنبری، نقاش بی‌سوادی که به شهرت جهانی رسید

مکرمه قنبری، نقاش بی‌سوادی که به شهرت جهانی رسید

مکرمه قنبری یا همان ننه مکرمه، در سال ۱۳۰۷ در شهر بابل به دنیا آمد و اگرچه سواد خواندن و نوشتن نداشت اما، به خاطرذوق هنری‌اش به شهرت جهانی رسید.

نقاشی‌های وی موجب شد تا به‌عنوان بانوی سال نقاش در سال ۲۰۰۱ توسط دوازدهمین کنفرانس ایران‌شناسی در دانشگاه دولتی سوئد، معرفی شود.

در ۱۰ سالگي به عنوان همسر چهارم مردي ميانسال ازدواج کرد و صاحب ۹ فرزند شد. او در تمام عمرش به خياط، آرايشگر، ماما و طبيب محل مشغول کار بود تا اين که يک حادثه شوق نقاشي را در او بيدار کرد. او گاو ی داشت که براي چراندنش مجبور بود روزانه مسافتي طولاني را طي کند. يک روز که مکرمه بيمار شد، فرزندانش از نگراني وضعيت مادر، بدون اطلاع او گاو را فروختند. این اتفاق او را به‌شدت غمگین کرد و باعث شد احساساتش را به وسیله کشیدن طرح‌ها و رنگ‌آمیزی آن‌ها بروز بدهد. اولین پرتره‌ای که قنبری نقاشی کرد، تصویری از یک گاو بود که میزان تأثیر این اتفاق بر روح او را آشکارتر می‌کرد.

یکی از فرزندان مکرمه پس از این‌که متوجه علاقه مادرش به هنر نقاشی شد، در سفر به شهر برای او وسایل نقاشی تهیه کرد و آن‌ها در اختیار او قرارداد. مکرمه نقاشی‌هایی را روی کاغذ می‌کشید و پسرش آن‌ها را به احمد نصراللهی، استاد نقاشی‌اش نشان می‌داد. نصراللهی پس از دیدن آثار مکرمه با گالری سیحون برای برپایی نمایشگاهی از نقاشی‌های او صحبت کرد و نخستین نمایشگاه این هنرمند خودآموخته در سال ۱۳۷۴ در گالری سیحون برگزار شد.

نمایش عمومی آثار قنبری در تهران پایان راه این نقاش نبود. رفته رفته توجه هنرمندان و هنردوستان از سراسر دنیا به آثار او جلب شد. او در سال ۲۰۰۱ برای برپایی نمایشگاهش به اروپا سفر کرد و به‌عنوان «زن سال سوئد» برگزیده شد. استقبال از نمایشگاه مکرمه در سوئد باعث شد کشورهایی چون انگلیس و آمریکا هم برای برپایی نمایشگاه از او دعوت به عمل بیاورند. در سال ۱۳۸۴ نیز نمایشگاهی از آثار قنبری در لس‌آنجلس برپا شده بود. هم‌اکنون مکرمه قنبری و نقاشی‌هایش در دنیا شهرت زیادی دارند.

بسیاری از کارشناسان، مکرمه را نقاش سبک پست‌مدرن می‌دانند. البته برخی هم تعلق این هنرمند به سبک و جریان خاصی از هنر را درست نمی‌دانند، چون معتقدند نقاشی‌های مکرمه قنبری که بدون آموزش و تحصیل خلق‌شده‌اند، نمایانگر درونیات ناب این زن هستند. تأثیر اتفاقات تلخ زندگی بر روحیه‌ی او، باعث پناه بردنش در سال‌های پیری و تنهایی به نقاشی شد و درواقع او خود واقعی‌اش را با تمام رویاها، حسرت‌ها و آرزوهایش در تصویرهایی که نقاشی کرده، به مخاطب نمایانده است.
دیوارهای خانه‌ی مکرمه که مملو از نقاشی‌های او هستند، علاوه‌بر نشان دادن دغدغه‌ها و رنج‌های این زن، به‌نوعی بیانگر تاریخ شفاهی منطقه‌ی زندگی او هستند.

مکرمه قنبری در دوم آبان ماه سال ۱۳۸۴ براثر عوارض ناشی از سکته‌ی مغزی در بیمارستان یحیی‌نژاد بابل درگذشت. پیکر او را در حیاط منزل‌اش به خاک سپردند.

خانه‌ی مکرمه قنبری هم‌اکنون به موزه و جایی برای بازدید علاقه‌مندان از هنر این هنرمند نقاش تبدیل شده است.

مستند مکرمه قنبری ساخته مجید ماهیچی را اینجا ببینید. http://bit.ly/1KnEo4E