سرنوشت آثار و اشیای تاریخی ایران هنگام وقوع انقلاب چه شد؟
بخشی از خاطرات «مهدی حجت » بنیان‌گذار سازمان میراث فرهنگی در جمهوری اسلامی و رئیس حال حاضر ایکوموس ایران (شورای بین المللی بناها و محوطه ها)، از دوران انقلاب و تلاش برای نگهداری میراث فرهنگی در اینجا خلاصه شده است. در کوران تغییر سیاسی یک نظام و وضعیت اقتصادی جامعه در آستانه دگرگونی و در میانه یک جنگ هشت ساله، چه تلاش‌هایی برای نگهداری از بناها و محوطه‌های تاریخی صورت گرفت؟
او در مصاحبه‌ای با ایران آنلاین می‌گوید که در روزهای ملتهب بعد از انقلاب «نخستین و مهم‌ترین گام جلوگیری از حفاری‌های غیرمجاز و حفاظت از تپه‌های تاریخی و بناهای باستانی بود. البته تخریب در یکی دو سال اول خیلی مهم نبود. نگرانی از سال ۵۹ با شروع جنگ، افزایش یافت که طبیعتاً در جنگ به محوطه‌ها و بناها هم آسیب وارد می‌شد.»
حجت معتقد است که در اول انقلاب به دلیل آن‌که «آیت‌الله خمینی و آیت‌الله طالقانی و غیره اعلام کردند که اموال و آثار متعلق به کاخ‌ها، انفال و بیت‌المال است و حرام است به آن‌ها دست زدن، دزدی نداشتند.»
او می‌گوید: «اشیایی که در اختیار مردم بود خیلی قابل شناسایی نبود. البته بسیاری از وابستگان به نظام و ثروتمندان، چون باور نداشتند که انقلاب به ثبات برسد و فکر می‌کردند که برمی‌گردند، همه اموالشان را از کشور خارج نکردند. شاید جواهرات مخصوص خانم‌ها و بعضی از اشیای گران‌قیمت توسط آقایان از کشور خارج شد. بنابراین خیلی از اشیا را با خود نبردند که این اشیا هم در اختیار بنیاد مستضعفان قرار گرفت.»
بنیان‌گذار سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این پرسش که چرا اموال فرهنگی به بنیاد مستضعفان رسید؟ می‌گوید: «شورای انقلاب که تشکیل شد قرار شد که براساس قانون مجموعه کاخ‌های متعلق به شاه را در اختیار میراث فرهنگی بگذارند و مجموعه دارایی‌های کسانی که دادگاهی شدند و وابسته به حکومت شاهنشاهی بودند، به بنیاد برسد. امام فرموده بودند از ثروتمندان بگیرند و در اختیار مستضعفین قرار بدهند. بنابراین بهره برداری از آن‌ها به نفع مستضعفان به بنیاد رسید.»
حجت در ادامه درباره تخریب تخت جمشید این‌گونه توضیح می‌دهد: «تعدادی از افراد با بیل، کلنگ و چکش، سوار سه تا مینی بوس می‌شوند تا بروند تخت جمشید را خراب کنند. چون آن را نشانه شاهنشاهی می‌دانستند. مرحوم طالقانی درباره تخریب آثار ملی بیانیه می‌دهند. چند تا از بچه‌های حزب اللهی که از تخت جمشید نگهداری می‌کردند، آنجا می‌ایستند و بیانیه را برای معترضان بلند بلند می‌خوانند. حرف مرحوم طالقانی برای آن‌ها حجت می‌شود و برمی‌گردند. به هرحال هر انقلابی یک بعد هیجانی هم دارد. مثلاً نخستین «آرم» و «نمادی» که برای جشنواره فیلم فجر طراحی کردند، نماد تخت جمشید بود که منفجر می‌شد اما کم کم هیجان‌ها که فرو نشست آگاهی جای آن را گرفت.»
او می‌گوید که برخی از موزه‌های شیوخ عرب مملو از آثار ایرانی است و «حتی موزه‌های دولتی در قسمت گنجینه‌هایشان تعداد زیادی اشیا دارند که اشیای روخاکی یا زیرخاکی ایران هستند. به‌ویژه کتاب‌های خطی، انگشتری، مینیاتورها و غیره. این‌ها خیلی راحت از گیت رد می‌شوند. وقتی یک کوزه سفالی بسته‌بندی می‌شود و از زیر گیت رد می‌شود، چیزی نشان داده نمی‌شود.»
#انقلاب #آثارباستانی #تاریخی #بنیادمستضعفان
No comments:
Post a Comment